ABISTA

Abhazlar ekmek yerine Abısta dedikleri ince darı veya mısır unundan ve suda pişirilen bir nevi kaçamakları vardır. Esasen pasta, Abhazların ABISTA dedikleri çok ince bir nevi Dariye verilen isimdir. Buna (ATŞI) de derler. Bu darı eski zamanlarda (ALUW) denilen ilkel bir el değirmeniyle çekilerek tamamen kabukları çıkarılır ve un haline gelen öz beyaz darı suda pişirilmek suretiyle lapa haline getirilirdi. Mısırdan yapılan Abısta da eski zamanlarda aynı usulle yapılırdı. Fakat zamanla su değirmenleri ve diğer motorlu fabrikalar faaliyete geçince mısır unu rahatça ve bolca meydana gelmiş oldu.

Mısır, un yapılmak üzere değirmene verilmeden evvel fırında iyice kurutulma işlemi vardır ki, bu şekilde kavrulmuş olan undan yapılan pasta pek lezzetli olduğundan daha makbul sayılır. Pasta istenilen kıvamda yapılabilir. Pişirilen pastaya bazen tuz katmazlar. Bunun da sebebi, Abhazların sofralarında hiç eksik etmedikleri ve kendilerinin (PARPIL CIKA) dedikleri çok acı biber, kişniş, sarımsak, ceviz ve kendilerinin ARAHANE dedikleri kokulu diğer bir ot gibi maddeler ihtiva eden bu çok sert hardal, tabak içinde sofra üzerinde yada pastanın bir kenarına çalınmış olarak bulundurulduğundan, pastadan alınan her lokma bu hardala değdirilmek suretiyle kıvamlı kılınır. İşte bu usul tercih edildiği taktirde, pasta pişirilirken tuz konulmasına lüzum görülmez.

Abhazların yine(Çerkez peyniri) diye dünyada şöhret bulmuş olan nefis bir peynir türleri vardır ki, yapımında gösterilen özellik dolayısıyla emsali yoktur. 250-1000 kg. arasında, yuvarlak biçimde imal olunan bu peynirler, et kurutulmasında olduğu gibi özel bir şekilde kurutulduğundan uzun bir zaman bozulmadan muhafaza edilmekle beraber, çoğunlukla taze olarak da kullanılır. Çok nefis bir lezzete olması sebebiyle genel bir rağbete mazhar olan bu peynirler doğrudan doğruya Abhaz köy kadınları tarafından özel olarak ve ustaca imal olup civar şehir pazarlarına intikal ettirildiği gibi süt mamulleri imalathaneleri tarafından da külliyetli miktarda imal olunan taklit peynirlerin Çerkez peyniri adı altında yavaş yavaş piyasaya sürüldüğü görülmektedir. Şunu da ilave edeyim ki, eskiden bu gibi satışlar kesin olarak söz konusu değildi.

Abhazların Açamukua denilen nefis bir yemekleri daha vardır ki, ancak müstesna hallerde, özel olarak yapıldığı için pek tanınmamakla beraber, malzemesi, sırf Açamukua için yapılan (Aşv Eyletese) dedikleri çok taze peynir ile süt, şeker veya baldan mürekkep olduğuna göre tadına diyecek yoktur. Ancak, bu yemeği her kadın beceremez. Zira yavaş yavaş bu işi bilenler azalmaktadırlar.

Üçgen şeklinde, suda haşlanmış, peynirli, bir nevi börekdir ki, Abhazlar buna Haluja derler. İçine konan malzemeye, kendilerine mahsus bazı baharlı otlarda ilave edildiğinden (Azıbra vb.) çok lezzetli olur.

Birden ince açılmış hamurun içine peynir ve soğan konduktan sonra yumurta büyüklüğünde veya biraz daha büyükçe yuvarlak hale getirilip suda pişirilen bir hamur türü daha vardır ki ona da Abhazlar Hampal derler.

Bu Hampal bazen içine hiçbir şey konmadan sade veya içine bal veyahut şer ve dövülmüş ceviz karıştırılarak yapılan özel bir hamur türü daha vardır ki, uzun müddet bozulmadan dayandığı için, çok eskiden avcılık veya savaşlarda ekmek komanya olarak çok işe yaradı. Buğday ve mısır unundan başka yulaf ve darıdan da yaptıkları bir çok yemek türleri vardır. Ahaluj, Adige grubu ve diğer Kafkas kabilelerinden çoğu tarafından da bilinir ve yapılır.

Abhaz mutfağında fasulye ve nohudun taze ve kurusunu, kaba kara lahana, kırmızı kocabaş, yer elması, patates gibi sebzelerde bulunur. Fakat, yukarıda belirttiğimiz gibi, fazla rağbet görmediğinden ağır misafirlerin hiç birine çıkarmazlar. Sebze genellikle aile yemeğidir. Fasulyenin tazesini kırıp suda haşladıktan sonra tereyağı ve yumurta ile kavurup yerler. Kuru fasulye ise çorba gibi sulu pişirirler ve tanelerini kaşık veya bu iş için özel olarak tahtadan imal edilmiş bir alet ile ezer ve üzerine tereyağı koyarak yerler. Bazen de cevizden salça ilavesi ile tuzlu ve baharlıca yapılır ki, çok lezzetli olur.

Taze soğan sarımsak ve türlü turşuları çok kullanırlar. Birde kestane kabağı ezmesinden yapılan ve(KABZI) denilen bir nevi tahammür edilmiş (ekşimek) ve oldukça baharlı bir nevi bozaları vardır ki, kışın çok aranır.

Süt, yoğurt ve yumurtayı bol miktarda sarf ederler

Abhazya'da daha birçok yemek çeşitleri var ise de ayrıntılara girmiyoruz. Ancak adet ve ananelere dayanan çok ilginç ve geniş sofra adabı vardır. Gerek aile hayatında ve gerekse misafirlik hallerinde bu gelenekler çok dikkatle uygulanır.